Indian Railway | तुम्हाला माहिती आहे? जगातील अनोखे डायमंड रेल्वे क्रॉसिंग आहे महाराष्ट्रात!
- नागपूरच्या ‘डायमंड क्रॉसिंग’ची अनोखी गाथा : जिथे चार दिशांनी जुळतात रेल्वे रुळ!
नागपूर, ८ जुलै : भारतीय रेल्वेच्या अफाट जाळ्यामध्ये अनेक आश्चर्यकारक गोष्टी दडलेल्या आहेत. यापैकीच एक म्हणजे नागपूरमधील अद्वितीय ‘डायमंड क्रॉसिंग’. हे केवळ भारतातीलच नव्हे, तर जगातील काही मोजक्या ठिकाणांपैकी एक आहे, जिथे चारही दिशांनी येणारे रेल्वे रुळ एकाच बिंदूवर एकत्र येतात आणि ‘हिऱ्या’सारखा आकार तयार करतात. नुकतेच मध्य रेल्वेने या महत्त्वपूर्ण डायमंड क्रॉसिंगचे यशस्वीपणे नूतनीकरण केल्याच्या बातम्या आल्या असून, यामुळे या ठिकाणाचे महत्त्व पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले आहे.
काय आहे हे ‘डायमंड क्रॉसिंग’?
साधारणपणे रेल्वे क्रॉसिंगमध्ये दोन रुळ एकमेकांना छेदतात. पण ‘डायमंड क्रॉसिंग’ हे त्याहूनही वेगळे आहे. नागपूरच्या संप्रीती नगर येथील मोहन नगरजवळ असलेले हे क्रॉसिंग असे ठिकाण आहे, जिथे पूर्वेकडून गोंदिया-हावडा-रायपूर मार्ग, उत्तरेकडून दिल्ली मार्ग, दक्षिणेकडून येणारा मार्ग आणि पश्चिमेकडून मुंबई मार्ग असे चार महत्त्वाचे रेल्वे मार्ग एकत्र येतात. हे सर्व रुळ एका विशिष्ट कोनात एकमेकांना छेदतात, ज्यामुळे वरून पाहताना ‘हिऱ्या’सारखा आकार दिसतो, म्हणूनच याला ‘डायमंड क्रॉसिंग’ असे नाव मिळाले आहे.
या क्रॉसिंगचे वैशिष्ट्य काय?
हे डायमंड क्रॉसिंग केवळ त्याच्या अनोख्या रचनेमुळेच नव्हे, तर त्याच्या सुरक्षित आणि कार्यक्षम प्रणालीमुळेही जगभरात प्रसिद्ध आहे. एकाच वेळी चार दिशांनी ट्रेन येण्याची शक्यता असतानाही, येथे कोणताही अपघात न होणे हे भारतीय रेल्वेच्या कुशल अभियांत्रिकीचे आणि अत्याधुनिक सिग्नलिंग प्रणालीचे उत्तम उदाहरण आहे. येथे एक जटिल इंटरलॉकिंग सिस्टिम आणि ऑटोमॅटिक सिग्नल प्रणाली वापरली जाते, जी सुनिश्चित करते की एका वेळी केवळ एकाच मार्गावरील ट्रेनला क्रॉसिंग पार करण्याची परवानगी मिळते. यामुळे टक्कर होण्याची शक्यता पूर्णपणे टळते.
ऐतिहासिक महत्त्व आणि भविष्यातील मार्ग
नागपूर हे भारताच्या मध्यभागी असल्यामुळे रेल्वे वाहतुकीचे एक महत्त्वाचे केंद्र आहे. डायमंड क्रॉसिंग हे या केंद्राचे हृदय मानले जाते. शतकांपूर्वी ब्रिटिश राजवटीत भारतीय रेल्वेच्या विकासादरम्यान अशा जटिल डिझाईन्सची कल्पना केली गेली आणि प्रत्यक्षात आणली गेली. हे क्रॉसिंग केवळ वाहतूक सुलभ करत नाही तर रेल्वे अभियांत्रिकीच्या इतिहासाचे एक जिवंत उदाहरण देखील आहे.
मध्य रेल्वेने नुकतेच या क्रॉसिंगचे नूतनीकरण केले असून, अजनी-नागपूर कॉरिडॉरवरील मालगाड्यांचे कार्य अधिक सुरक्षित आणि कार्यक्षम बनले आहे. हे नूतनीकरण भारतीय रेल्वेच्या पायाभूत सुविधांच्या आधुनिकीकरणाच्या वचनबद्धतेचे प्रतीक आहे.
नागपूरचे हे ‘डायमंड क्रॉसिंग’ केवळ रेल्वेप्रेमींसाठीच नव्हे, तर प्रत्येक भारतीयासाठी कुतूहलाचा आणि अभिमानाचा विषय आहे. हे ठिकाण भारतीय रेल्वेच्या सामर्थ्याची आणि कुशल नियोजनाची साक्ष देते. त्यामुळे, पुढील वेळी तुम्ही नागपूरमध्ये असाल, तर या अनोख्या डायमंड क्रॉसिंगला नक्की भेट द्यायला विसरू नका!
- हे देखील अवश्य वाचा : Konkan Railway | दादर- सावंतवाडी राज्यराणीला तुतारी एक्सप्रेस का म्हणतात?
छोटा भीमचा रेल्वे प्रवाशांना मोठा संदेश!
पनवेलच्या आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरुन सप्टेंबरपासून उड्डाण!
